Η LiFO έγραψε για το streetwork

Τα κορίτσια της AΡΣΙΣ, Street Work στους δρόμους της Θεσσαλονίκης

Πηγή: www.lifo.gr

Τις συνάντησα στο κτίριο της ΆΡΣΙΣ. Νωρίς το πρωί. Λίγο πριν την πρώτη εξόρμηση στους δρόμους της πόλης. Η Μπόνα, η Έλενα, η Μόνικα και η Μαρία. Μία από τις καλύτερες ομάδες Street Work στα Βαλκάνια. Χωρίς ωράριο. Χωρίς διακριτικά. Με τις παιδικές ζωγραφιές κρεμασμένες πίσω τους. Η Μπόνα μετράει μία δεκαετία στο χώρο του Street Work. Κατά τη διάρκεια της θητείας της έχει εκπαιδεύσει αποστολές αρκετών γειτονικών χωρών, δημιουργώντας τη νέα γενιά των Street Workers. Η ίδια κατευθύνει τη δράση της ομάδας στη Θεσσαλονίκη. «Πρώτο μέλημα είναι να σκανάρουμε όλες τις περιοχές της πόλης για να έχουμε μία εικόνα των παιδιών που πέφτουν θύματα εμπορίας και εκμετάλλευσης μέσω της εργασίας στο δρόμο. Προσπαθούμε να καταλάβουμε υπό ποιες συνθήκες αυτά τα παιδιά και αυτοί οι άνθρωποι αναγκάστηκαν να ζητιανέψουν και να δουλεύουν σε αυτές τις συνθήκες. Στη συνέχεια ακολουθεί η διαδικασία της προστασίας. Τα παιδιά στον δρόμο ανήκουν σε διάφορες περιπτώσεις. Αποτελούν θύματα εκμετάλλευσης είτε από τους γονείς και το ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον, είτε από δουλεμπόρους μέσα από το trafficking. Στην πρώτη περίπτωση στόχος μας είναι να βοηθήσουμε στην ένταξη του παιδιού και στην προστασία του μέσα στο περιβάλλον που ήδη έχει. Στην περίπτωση του trafficking ειδοποιούμε αμέσως την Αστυνομία και τον Εισαγγελέα ανηλίκων, προτού ο δουλέμπορος μεταφέρει το παιδί σε άλλη βαλκανική χώρα».

Οι ηλικίες στους δρόμους της Θεσσαλονίκης διαφέρουν. Όπως και οι εθνικότητες. Η Μαρία έχει συναντήσει από κοιμισμένα βρέφη στις αγκαλιές των μαμάδων τους μέχρι επικίνδυνους και δασκαλεμένους ενήλικους. «Έχω δει παιδιά από μηνών μέχρι 18 χρονών. Στο δρόμο θα συναντήσεις όλες τις ηλικίες να πουλούν χαρτομάντιλα, λουλούδια, κεριά, λαχεία, να παίζουν ακορντεόν, να ζητιανεύουν, να μαζεύουν σκουπίδια, σιδερικά και ρούχα από τους κάδους. Το πρόβλημα ξεκινάει από την περιοχή της Μπότσαρη και φτάνει ως το κέντρο. Ειδικότερα μεταξύ Φαλήρου και Ανάληψης παρατηρείται μεγάλη παρουσία παιδιών. Αυτό που αλλάζει χρόνο με το χρόνο είναι το προφίλ των παιδιών. Τα πρώτα χρόνια τα παιδιά προέρχονταν κυρίως από την Αλβανία ενώ τώρα τη θέση τους έχουν πάρει ανήλικοι από τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. Ένα από τα κατορθώματά μας είναι ότι από την πρώτη φουρνιά, το 80-90% των παιδιών από την Αλβανία γράφτηκαν στο σχολείο! Τώρα τους δρόμους έχουν κατακλύσει οι Ρουμανόφωνοι. Τις πιο μικρές ηλικίες τις έχουν αυτοί. Και τα νούμερα μεγαλώνουν συνεχώς. Από το 2002 έως το 2009, μέσα σε διάστημα τόσων χρόνων, είχαμε εντοπίσει 450 παιδιά, ενώ μόνο πέρσι εντοπίσαμε 400!».

Ο δρόμος κρύβει κινδύνους. Οι ίδιες το γνωρίζουν. Στερούν, άλλωστε, ένα γερό μεροκάματο από τους δουλεμπόρους. Κάθε παιδί που φεύγει από τα πλοκάμια του trafficking και δέχεται την προστασία της ΆΡΣΙΣ υπολογίζεται ως χασούρα στα μάτια των κυκλωμάτων. «Όλα αυτά τα χρόνια που βρίσκομαι στον χώρο δέχτηκα επιθέσεις, εκφοβισμούς και απειλές. Στον δρόμο αλλά και στο τηλέφωνο μία – δύο φορές, ‘θα σε σκοτώσουμε, θα σε κάνουμε…’. Δεν έχω φοβηθεί ποτέ, δεν έχω αισθανθεί φόβο. Οι επιθέσεις υπάρχουν, εφόσον στόχος μου είναι να πάρω τα παιδιά από τον δρόμο, τότε αμέσως χάνεται το εισόδημα τους. Όταν βλέπουν ότι απασχολούμε το παιδί από το να βγάλει χρήματα και το προσεγγίζουμε τρέχουν εναντίον μας φουριόζοι. Κάθε παιδί που ζητιανεύει έχει κι έναν επιβλέποντα λίγα μέτρα μακριά του, ο οποίος διακριτικά παρακολουθεί τις κινήσεις του και ειδοποιεί για ενισχύσεις ή μεταφέρει το παιδί από την περιοχή», αναφέρει η Μπόνα. Η ίδια με την ομάδα της ακολουθούν πιστά τους κανόνες ασφαλείας για να γλιτώσουν από τα αδιάκριτα βλέμματα του trafficking, που βλέπει το τελευταίο διάστημα τις εισπράξεις του να έχουν αποκτήσει έναν καινούριο αντίπαλο. «Είμαστε διακριτικές δεν φοράμε κανένα στοιχείο που να δείχνει ποιοι είμαστε, ούτε μπλούζες, ούτε καπέλα, ούτε τίποτα. Πέρα από το όνομα μας δεν δίνουμε άλλα στοιχεία. Ένας Street Worker δεν πρέπει ποτέ να δίνει τα αληθινά στοιχεία του εκτός από τις περιπτώσεις εκείνες που πρέπει να γεφυρωθεί μία σχέση άμεσης εμπιστοσύνης με ένα παιδί που βρίσκεται σε κίνδυνο. Τότε θα δώσουμε το τηλέφωνο μας, ποτέ όμως στοιχεία διαμονής κτλ. Παράλληλα, δεν πλησιάζουμε ποτέ μόνοι ένα παιδί. Είμαστε δύο με τρία άτομα κάθε φορά. Όταν η μία μιλάει με το παιδί η δεύτερη παρατηρεί τι συμβαίνει γύρω μας και αν υπάρχει κάποιο άτομο που μας παρακολουθεί».

Η Μόνικα μου δείχνει τις παιδικές εικόνες στους τοίχους. Αν υπήρχαν παράσημα για την ομάδα της Άρσης θα ήταν σίγουρα ζωγραφισμένα από κιμωλίες. Οι ίδιες άλλωστε έχουν από μία ιστορία να σου διηγηθούν. «Είχα συναντήσει ένα παιδί και του έπιασα κουβέντα. Τον ρώτησα γιατί δεν πήγαινε σχολείο. Αμέσως μου έδειξε την πραμάτεια του και τα λεφτά που είχε βγάλει μέχρι στιγμής. Με κοίταξε με ένα βλέμμα που δεν θα ξεχάσω ποτέ. Σαν να μου έλεγε: «Πας καλά; Τα ενοίκια τρέχουν, τα έξοδα τρέχουν κι εσύ μου λες για σχολείο;», αναφέρει η νεαρή απόφοιτος της Κοινωνιολογίας. «Το 2003 σε μία από τις πρώτες εξορμήσεις μου στους δρόμους γνώρισα ένα 8χρονο αγοράκι. Η πρώτη φράση που μου είπε καθώς το πλησίαζα ήταν σώσε με, πάρε με από’ δω. Δεν μπορώ να πάω στο σπίτι τώρα, πάρε με μαζί σου, κάπου’. Κοκάλωσα. Ήταν περίπτωση trafficking. Αμέσως κινητοποιηθήκαμε όλοι και το παιδί επιστράφηκε πίσω στη χώρα του και στην πραγματική του οικογένεια. Ακόμα και σήμερα κρατάμε επαφή. Ετοιμάζεται να τελειώσει το σχολείο και να μπει στο Πανεπιστήμιο», προσθέτει η Μπόνα.

Τους ζητάω να μου αριθμήσουν όλα όσα πρέπει να κάνουν οι περαστικοί όταν συναντάνε παιδιά να ζητιανεύουν. «Δεν δίνουμε λεφτά στα παιδιά στο δρόμο. Με τον τρόπο αυτό συντηρείς το φαινόμενο και οδηγείς τα παιδιά σε έναν ατελείωτο αποκλεισμό. Αυτός είναι ο κανόνας. Είναι προτιμότερο να δίνουμε νερό, ρούχα, καπέλα, χυμούς. Οτιδήποτε θεωρεί κάποιος ότι έχει ανάγκη το παιδί εκείνη τη στιγμή. Ή φυσικά να ειδοποιεί την ΑΡΣΙΣ στο 2310 227311 όπου μπορεί να προχωρήσει σε καταγγελία και να την ερευνήσει η ομάδα μας», τονίζει η Ελένη. Ο χρόνος μου μαζί τους έχει τελειώσει. Πρέπει να ετοιμαστούν για την επόμενη αποστολή. Θα επισκεφτούν σε λίγη ώρα ένα σπίτι όπου τα δύο μικρά παιδιά της οικογένειας βοηθούν τους γονείς τους να μαζέψουν σίδερα από τα σκουπίδια για να ζήσουν. Ήδη με πρωτοβουλία της ΑΡΣΙΣ μία νεαρή δασκάλα φροντίζει τις υποχρεώσεις των παιδιών και περνάει δημιουργικό χρόνο μαζί τους. Τα ίδια φαίνονται να το απολαμβάνουν και να παίρνουν σιγά σιγά το δικό τους «δρόμο». Έναν δρόμο χωρίς κάδους και απλωμένα χέρια αλλά ζωγραφισμένο στον καμβά της σχολικής τους τσάντας. Με «δύο καρδιές κι έναν ήλιο στη μέση». Υ.Γ.Η ΆΡΣΙΣ με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Κατά της Παιδικής Εργασίας διοργανώνει στις 11 και 12 Ιουνίου Εκδήλωση γύρω από το φαινόμενο με διάφορες δράσεις τόσο στην πλατεία Αριστοτέλους όσο και σε άλλες περιοχές.

*Από τον Ευθύμιο Σαββάκη, δημοσιογράφο και υποψήφιο Διδάκτορα του τμήματος Δημοσιογραφίας & ΜΜΕ του Α.Π.Θ.