Αθήνα, 7 Νοεμβρίου 2019
Διενεργήθηκε χτες η συνέντευξη τύπου που κάλεσε η ΑΡΣΙΣ – Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων στο Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών σχετικά με την κράτηση των ασυνόδευτων ανηλίκων στην Ελλάδα και τις πρόσφατες αποφάσεις ασφαλιστικών μέτρων Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ).
Στη συνέντευξη τύπου, τοποθετήθηκαν οι δικηγόροι, μέλη του κλιμακίου παρέμβασης στην κράτηση της ΑΡΣΙΣ, Ελένη Σπαθανά, Δήμητρα Λιναρδάκη, Νικολάϊα Τριανταφύλου, ο δικηγόρος της ΑΡΣΙΣ στην Θεσσαλονίκη Νικόλας Ψαθάς και συντόνισε ο συντονιστής των νομικών υπηρεσιών της οργάνωσης στην Ν. Ελλάδα Βασίλης Παπαστεργίου. Παρέστησαν εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών και εκπρόσωποι του τύπου και των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης.
Συνοπτικά αναφέρθηκαν τα εξής:
Στις 20 Σεπτεμβρίου 2019, 20 ασυνόδευτοι ανήλικοι, εντοπίσθηκαν κρατούμενοι στο Αστυνομικό Τμήμα Κολωνού, υπό συνθήκες που συνιστούν απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση, από κλιμάκιο του Κέντρου Υποστήριξης Νέων (Κ.Υ.Ν.) Αθήνας της ΑΡΣΙΣ- Κοινωνικής Οργάνωσης Υποστήριξης Νέων. Για κανέναν δεν είχε ορισθεί Επίτροπος, ενώ δεν είχαν μέχρι τότε ενημερωθεί για το λόγο και την αναμενόμενη διάρκεια κράτησής τους. Οι δικηγόροι της ΑΡΣΙΣ ενημέρωσαν τα παιδιά για το λόγο κράτησής τους και δη, 14 εξ αυτών κρατούνταν για λόγους προστατευτικής φύλαξης, ενώ 6 για λόγους επιστροφής/απέλασης. Όλοι, δε, οι ανήλικοι ήταν, προηγουμένως του αστυνομικού τμήματος Κολωνού, κρατούμενοι σε διάφορα αστυνομικά τμήματα και ειδικότερα στα αστυνομικά τμήματα Κυψέλης Αγίου Παντελεήμονα, Ομονοίας, Νέας Σμύρνης, Εξαρχείων, Αμπελοκήπων. Το κλιμάκιο της ΑΡΣΙΣ ενημέρωσε άμεσα τους αρμόδιους κρατικούς φορείς για τις συνθήκες κράτησης και την αναγκαιότητα λήξης της κράτησης και άμεσης μεταφοράς των ανηλίκων σε κατάλληλες δομές φιλοξενίας, χωρίς, μέχρι και τις 4 Οκτωβρίου να λάβει καμία απάντηση. Εν τω μεταξύ, 9 εξ αυτών μεταφέρθηκαν για τη συνέχιση της κράτησής τους στο ΠΡΟ.ΚΕ.ΚΑ Αμυγδαλέζας.
Στις 5 Οκτωβρίου 2019, υπεβλήθη προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) από μέλη της Νομικής Υπηρεσίας* του Κέντρου Υποστήριξης Νέων της ΑΡΣΙΣ και ζητήθηκε η παρέμβαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στο πλαίσιο της διαδικασίας ασφαλιστικών μέτρων, προκειμένου να παύσουν άμεσα οι παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων των ανηλίκων και να υποχρεωθεί το κράτος να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία τους.
Το ΕΔΔΑ δέχτηκε την αίτηση με την από 10 Οκτωβρίου 2019 απόφαση ασφαλιστικών μέτρων κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 39 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), με την οποία υποδείκνυε στην Ελληνική Κυβέρνηση:
- η μεταφορά σε κατάλληλες δομές φιλοξενίας ανηλίκων, των ασυνόδευτων ανηλίκων που κρατούνταν σε αστυνομικά τμήματα (ΑΤ Κολωνού) και προσέφυγαν στο ΕΔΔΑ,
- τη διασφάλιση της χορήγησης συνθηκών υποδοχής στους ως άνω ανηλίκους σύμφωνα με το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ και το ιδιαίτερο καθεστώς τους.
Περαιτέρω, το ΕΔΔΑ έθετε προθεσμία (η οποία ορίσθηκε μετά από αίτημα της Κυβέρνησης στις 16 Οκτωβρίου) στην Ελληνική Κυβέρνηση, προκειμένου να απαντήσει:
- Περί των συνθηκών κράτησης των ανηλίκων που μεταφέρθηκαν από τα Τμήματα στο ΠΡΟ.ΚΕ.ΚΑ Αμυγδαλέζας και των επιπτώσεων της κράτησης στην ψυχοσωματική τους ανάπτυξη
- Περί των ενεργειών των ελληνικών αρχών για τη μεταφορά των ως άνω ανηλίκων σε κατάλληλες δομές φιλοξενίας ανηλίκων καθώς και του σχετικού χρόνου μεταφοράς τους.
Επιπλέον το ΕΔΔΑ ζητούσε απάντηση για τις μέχρι τούδε ενέργειες των Αρχών για διορισμό Επιτρόπου σε όλα τα παιδιά που προσέφυγαν στο ΕΔΔΑ, καθώς και για τη διασφάλιση της χορήγησης συνθηκών υποδοχής στους ως άνω ανηλίκους, σύμφωνα με το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ.
Στις 18 Οκτωβρίου 2019, το ΕΔΔΑ εξέδωσε νέα απόφαση ασφαλιστικών μέτρων με την οποία υποδείκνυε στην Ελληνική Κυβέρνηση:
- τη μεταφορά σε κατάλληλες δομές φιλοξενίας και των ασυνόδευτων ανηλίκων που κρατούνται στο ΠΡΟΚΕΚΑ Αμυγδαλέζας και προσέφυγαν στο ΕΔΔΑ,
- τη διασφάλιση της χορήγησης συνθηκών υποδοχής στους ως άνω ανηλίκους σύμφωνα με το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ και το ιδιαίτερο καθεστώς τους.
Περαιτέρω, το ΕΔΔΑ λαμβάνοντας υπόψη και την ενημέρωση από τη Νομική Υπηρεσία του Κέντρου Υποστήριξης Νέων της ΑΡΣΙΣ, ότι η Ελληνική Κυβέρνηση δεν είχε συμμορφωθεί μέχρι την ταχθείσα προθεσμία στην από 10 Οκτωβρίου 2019 απόφαση του, σχετικά με τη μεταφορά σε κατάλληλες δομές φιλοξενίας όλων των ασυνόδευτων ανηλίκων που κρατούνται στο Αστυνομικό Τμήμα Κολωνού και προσέφυγαν στο ΕΔΔΑ, έθεσε νέα προθεσμία στην Ελληνική Κυβέρνηση να έχει συμμορφωθεί πλήρως με τις αποφάσεις του Δικαστηρίου μέχρι τις 4 Νοεμβρίου 2019. Η ως άνω απόφαση εξεδόθη σε συνέχεια της από 10 Οκτωβρίου 2019 απόφασης του, για τη άμεση μεταφορά σε κατάλληλες δομές φιλοξενίας των ασυνόδευτων ανηλίκων, που κρατούνται σε αστυνομικά τμήματα και προσέφυγαν στο ΕΔΔΑ, κατόπιν της υποβολής έγγραφων απαντήσεων από την Κυβέρνηση και περαιτέρω παρατηρήσεων από αμφότερα τα μέρη.
Επισημαίνουμε ότι από τις ως άνω παρατηρήσεις και των δύο μερών προέκυπτε ότι:
- η κράτηση ασυνόδευτων ανηλίκων σε αστυνομικά τμήματα δεν είναι εξαίρεση αλλά είναι πλέον συστηματική πρακτική: Η Ελληνική Αστυνομία επιβεβαιώνει ότι οι ανήλικοι κρατούνται συστηματικά σε Αστυνομικά Τμήματα για τούτο και συγκεκριμένα τα Αστυνομικά Τμήματα του Κολωνού και Νέας Σμύρνης λειτουργούν, σύμφωνα με έγγραφο της Αστυνομίας προς το Δικαστήριο, ως χώροι κράτησης ασυνόδευτων ανηλίκων.
- η διάρκεια της κράτησης δεν είναι μικρή: το κλιμάκιο της ΑΡΣΙΣ κατέγραψε κράτηση ανηλίκου σε αστυνομικά τμήματα που ξεπερνά τις 40 ημέρες, ενώ η κράτηση στο ΠΡΟ.ΚΕ.ΚΑ Αμυγδαλέζας φτάνει τους τρεις μήνες. Η επίσημη ενημέρωση, δε, των Αρχών ότι στην παρούσα φάση κρατούνται 200 ασυνόδευτοι ανήλικοι υπό προστατευτική φύλαξη, εκ των οποίων οι 137 κρατούνται πλέον των 30 ημερών, προκαλεί ακόμα εντονότερη ανησυχία
- Οι συνθήκες κράτησης στα αστυνομικά τμήματα και στο ΠΡΟ.ΚΕ.ΚΑ Αμυγδαλέζας συνιστούν απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση: Ως προς το Τμήμα του Κολωνού καταγράφεται: Κράτηση σε κελιά χωρίς φυσικό φωτισμό και εξαερισμό. Δεν υπάρχει προαυλισμός. Δεν υπάρχουν στρώματα ούτε σεντόνια και οι κρατούμενοι κοιμούνται σε κουβέρτες επί τσιμέντου. Ανεπαρκές φαγητό (Δεν υπάρχει πρωινό ή μεσημεριανό μόνο βραδινό, δεν υπάρχουν φρέσκα λαχανικά, φρούτα). Υπάρχει πλήρης έλλειψη ειδών υγιεινής, όπως χαρτί υγείας, σαπούνι, οδοντόβουρτσα κλπ. Οι συνθήκες υγιεινής και καθαριότητας είναι απαράδεκτες. Η ΑΡΣΙΣ παρείχε σε όλους τους είδη προσωπικής υγιεινής και εσώρουχα. Υπάρχει έλλειψη φαρμάκων για τους αιτούντες που είχαν ιατρικά προβλήματα και μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο, η ΑΡΣΙΣ παρείχε όλα τα φάρμακα που συνταγογράφησαν οι γιατροί. Υπάρχει πλήρης έλλειψη διερμηνέων, ψυχοκοινωνικής και ιατρικής βοήθεια, καθώς και δωρεάν νομικής βοήθειας.
Ως προς το ΠΡΟ.ΚΕ.ΚΑ Αμυγδαλέζας: Κράτηση σε τομέα ανηλίκων σε container. Στην τελευταία χρονική περίοδο –πέραν τριμήνου-, λόγω του μεγάλου αριθμού κρατουμένων δεν υπάρχουν αρκετά κρεβάτια με στρώματα για όλους τους ανήλικους. Δεν υπάρχουν σεντόνια. Δίνονται μόνο κουβέρτες, βρώμικες που δεν έχουν πλυθεί κατά την παραμονή των παιδιών. Δεν παρέχεται καμία υπηρεσία νομικής συνδρομής και διερμηνείας από το κράτος, ενώ πλημμελείς είναι οι παρεχόμενες υπηρεσίες ψυχο-κοινωνικής στήριξης και οι ιατροφαρμακευτικές υπηρεσίες. Παντελής έλλειψη ψυχαγωγικών/αθλητικών/εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων.
- Τέλος, ως προς τον διορισμό Επιτρόπου: Ο Νόμος 4554/2018 που προβλέπει ένα ειδικό πλαίσιο για την Επιτροπεία ασυνόδευτων ανηλίκων δεν εφαρμόζεται ακόμα. Επομένως, η Επιτροπεία για τους ασυνόδευτους ανηλίκους αποτελεί ανενεργή νομική διάταξη. Επιπλέον, οι προβλεπόμενες διατάξεις για την προσωρινή Επιτροπεία του Εισαγγελέα Ανηλίκων είναι επίσης μια διάταξη «επί χάρτου», καθώς ο/η Εισαγγελέας Ανηλίκων, δεν μπορεί και δεν ενεργεί στην πράξη ως Επίτροπος εκατοντάδων ασυνόδευτων ανηλίκων.
Η συμμόρφωση, δε, της Ελληνικής Κυβέρνησης στις ως άνω αποφάσεις του Δικαστηρίου υπήρξε βραδεία και πλημμελής. Συγκεκριμένα:
- Από τους 11 κρατουμένους ανηλίκους στο ΑΤ Κολωνού, οι οποίοι θα έπρεπε να έχουν μεταφερθεί άμεσα, μετά την από 10.10.2019 απόφαση του ΕΔΔΑ, 6 ασυνόδευτοι ανήλικοι τοποθετήθηκαν σε δομές φιλοξενίας ανηλίκων με τελευταία ημερομηνία τοποθέτησης την 25η Οκτωβρίου 2019. Οι λοιποί 5 εξ’ αυτών μεταφέρθηκαν στο ΠΡΟΚΕΚΑ Αμυγδαλέζας για τη συνέχιση της κράτησης τους μέχρι την τοποθέτηση τους σε αντίστοιχες δομές (βλ. κατωτέρω). Εκ των 14 αιτούντων κρατουμένων που είτε είχαν μεταφερθεί στο ΠΡΟΚΕΚΑ Αμυγδαλέζας κατά την υποβολή της αίτησης, είτε μεταφέρθηκαν εκεί μετά την έκδοση των αποφάσεων, τοποθετήθηκαν σε δομές φιλοξενίας ανηλίκων οι 12 εξ’ αυτών με τελευταία ημερομηνία τοποθέτησης την 4η Νοεμβρίου 2019 (2 εκ των 14 δήλωσαν ενήλικοι, οπότε συνεχίστηκε η κράτηση τους ως ενήλικοι).
- Δεν έχει διορισθεί Επίτροπος για κανέναν από τους αιτούντες ανηλίκους μέχρι σήμερα. Η Εισαγγελία Ανηλίκων ενημέρωσε το Δικαστήριο ότι έχει υποβληθεί αίτηση για διορισμό Επιτρόπου ενώπιον του Πρωτοδικείου Αθηνών για δύο από τους ανηλίκους.
Αντίστοιχες είναι οι συνθήκες που περιέγραψε ο δικηγόρος της ΑΡΣΙΣ στη Θεσσαλονίκη, Νικόλας Ψαθάς, για τους δύο χώρους κράτησης στη Μυγδονία και στη Διεύθυνση Αλλοδαπών Θεσσαλονίκης, όπου σήμερα βρίσκονται 20 και 47 ανήλικοι, αντίστοιχα, όπου ο χρόνος παραμονής των ανηλίκων κυμαίνεται από 30 έως 60 ημέρες, ενώ στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης στο Φυλάκιο του Έβρου βρίσκονται 190 ανήλικοι, μέχρι και για πέντε μήνες.
Ειδική αναφορά έγινε στην κατάσταση που επικρατεί σήμερα στο ΠΡΟΚΕΚΑ Ταύρου, στη τμήμα των γυναικών, όπου αυτή τη στιγμή βρίσκονται 47 ενήλικες γυναίκες και μία ανήλικη, υπό εξίσου πολύ κακές συνθήκες, 16 από τι οποίες ξεκίνησαν το περασμένο Σάββατο απεργία πείνας και εννιά από χτες και απεργία δίψας.
Οι αποφάσεις αυτές του ΕΔΔΑ είναι ιδιαίτερης σημασίας καθώς αναδεικνύουν με εμφατικό τρόπο την παράνομη συνθήκη κράτησης ως μορφή προστατευτικής φύλαξης των ασυνόδευτων ανηλίκων -ελλείψει δομών παιδικής προστασίας- υπό απάνθρωπες και εξευτελιστικές συνθήκες τόσο στα ΑΤ Κολωνού όσο και στο ΠΡΟΚΕΚΑ Αμυγδαλέζας,
Η ΑΡΣΙΣ έχει εκφράσει όλο το προηγούμενο διάστημα την έντονη ανησυχία για την πρακτική της κράτησης των ασυνόδευτων ανηλίκων στο ΠΡΟΚΕΚΑ Αμυγδαλέζας και πλέον και σε αστυνομικά τμήματα. Επισημαίνουμε ότι, εξακολουθούν και σήμερα να κρατούνται ανήλικοι στο αστυνομικό τμήμα του Κολωνού (7), ενώ 87 ανήλικοι κρατούνται σήμερα στο ΠΡΟΚΕΚΑ Αμυγδαλέζας (τις προηγούμενες ημέρες είχαν φθάσει τους 97). Η επίσημη ενημέρωση, δε, των Αρχών ότι στην παρούσα φάση κρατούνται 200 ασυνόδευτοι ανήλικοι υπό προστατευτική φύλαξη, εκ των οποίων οι 137 κρατούνται πλέον των 30 ημερών, προκαλεί ακόμα εντονότερη ανησυχία σχετικά με τις συνθήκες υποδοχής που λαμβάνουν οι ασυνόδευτοι ανήλικοι στην Ελλάδα και την ολοένα εντεινόμενη παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων τους.
Η κράτηση των ανηλίκων αντιβαίνει στο διεθνές ενωσιακό και εθνικό νομικό πλαίσιο και συνιστά παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων τους.
Η ΑΡΣΙΣ συνεχίζει τις παρεμβάσεις της ενώπιον όλων των αρμόδιων δημόσιων φορέων για τη λήξη της απαράδεκτης πρακτικής της κράτησης των ασυνόδευτων ανηλίκων και της άμεσης φιλοξενίας τους σε κατάλληλες δομές προστασίας, καθώς και για τη διασφάλιση κατάλληλων συνθηκών υποδοχής τους και διορισμού Επιτρόπου για την υποστήριξη του βέλτιστου συμφέροντός τους.
Η κράτηση των ασυνόδευτων ανηλίκων συνιστά απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση και προσβάλλει το κράτος δικαίου και τη δημοκρατία μας.
*Το Κλιμάκιο Παρέμβασης σε Χώρους Κράτησης του Κέντρου Υποστήριξης Νέων της ΑΡΣΙΣ υλοποιείται από την ΑΡΣΙΣ – Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων και χρηματοδοτείται από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.
