Βασικά συμπεράσματα για τις ροές, την υποδοχή και την αντιμετώπιση των αναγκών των ασυνόδευτων ανηλίκων παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια ημερίδας με θέμα: «Ασυνόδευτα Παιδιά σε Κίνηση και η Ανταπόκριση της Πολιτείας» που διοργάνωσε η ΑΡΣΙΣ – Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων στις 19 Απριλίου στη Θεσσαλονίκη.
Τα συμπεράσματα αφορούν κυρίως τη λειτουργία του Εθνικού Μηχανισμού Επείγουσας Ανταπόκρισης της Γενικής Γραμματείας Ευάλωτων Πολιτών και Θεσμικής Προστασίας του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, φορείς υλοποίησης του οποίου στη Βόρεια Ελλάδα είναι η ΑΡΣΙΣ και στη Νότια Ελλάδα το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
Ο εκπρόσωπος της Γενικής Γραμματείας Ευάλωτων Πολιτών και Θεσμικής Προστασίας του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου Άλκης Σουλιώτης, αναφέρθηκε στους λόγους, οι οποίοι οδήγησαν στη δημιουργία του Εθνικού Μηχανισμού Επείγουσας Ανταπόκρισης που το 2021 αντικατέστησε την κατ’ ευφημισμό «προστατευτική φύλαξη» των ασυνόδευτων παιδιών:
«Τον Φεβρουάριο του 2020 καταγράφηκαν στην Ελλάδα 5.424 ασυνόδευτα παιδιά και ξεκίνησε η προσπάθεια μετεγκατάστασής τους σε 13 χώρες. Το 2020, περισσότερα από 1.000 παιδιά εκτιμάται ότι περιφέρονταν στους δρόμους, ιδίως στις αστικές περιοχές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, άστεγα, χωρίς να έχουν εντοπιστεί, χωρίς καμία πρόσβαση σε ασφαλές πλαίσιο. Το 2021 δημιουργήθηκε ο ΕΜΕΑ και μέσα σε τέσσερα χρόνια στεγάστηκαν 4.890 παιδιά στις δομές».
«Τα παιδιά μένουν μέχρι τρεις εβδομάδες στις δομές επείγουσας φιλοξενίας, όπου γίνεται αξιολόγηση του βέλτιστου συμφέροντός τους. Υπάρχουν και παιδιά που βρίσκονται εκτός πλαισίου προστασίας γιατί θέλουν να εργάζονται. Ο ΕΜΕΑ διατηρεί μια πολύ καλή συνεργασία με την ΕΛ.ΑΣ. Επίσης, ο ΕΜΕΑ έχει ειδοποιηθεί για συνολικά 590 παιδιά από την Ουκρανία, από τα οποία τα 281 βρίσκονται στο πλαίσιο προστασίας του. Το τελευταίο
διάστημα σημειώνονται πολλές θαλάσσιες διασώσεις ανοιχτά της Κρήτης και της Γαύδου. Πρόκειται κυρίως για Αιγύπτιους κι ανάμεσά τους βρίσκονται πολλά παιδιά, κυρίως αγόρια 15 -17 ετών. Ωστόσο, ο αριθμός τους έχει μειωθεί αισθητά μετά την υπογραφή της κοινής διακήρυξης Ελλάδας – Αιγύπτου, στις 17 Μαρτίου».
Από την πλευρά του, ο σύμβουλος Παιδικής Προστασίας σε θέματα Επιτροπείας της Γενικής Γραμματείας Ευάλωτων Πολιτών και Θεσμικής Προστασίας Νίκος Αλεξίου, ανέφερε ότι «τα ασυνόδευτα παιδιά είναι 2.100, από τα οποία τα 2.062 βρίσκονται υπό επιτροπεία. Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί ο αριθμός των κοριτσιών και των παιδιών κάτω των 14 ετών, ενώ έχουν μειωθεί οι ασυνόδευτοι ανήλικοι από τη Συρία και το Πακιστάν. Αυτή τη στιγμή διατίθενται 120 επίτροποι σε συνεργασία με τις οργανώσεις ΜΕΤΑδραση και Praksis. Στις αρχές Μαΐου αναμένεται να προστεθούν επιπλέον 50 επίτροποι».
Μιλώντας για τον ρόλο της Ελληνικής Αστυνομίας στο πλαίσιο του ΕΜΕΑ, ο Παναγιώτης Ζευγολατάκος από τη Διεύθυνση Αλλοδαπών Θεσσαλονίκης αναφέρθηκε στο ευτυχές γεγονός ότι έχουν ξεπεραστεί πλέον οι παλιές εικόνες από τα κρατητήρια της προστατευτικής φύλαξης, τονίζοντας ακόμη ότι η εικόνα που πρέπει να έχει το ασυνόδευτο παιδί για την Αστυνομία είναι ότι βρίσκεται στο πλευρό του για να το βοηθήσει και φέρει σε επαφή με τους αρμόδιους φορείς. Έδωσε το λόγο στον συνάδελφό του, Βασίλειο Γεωργιάδη, Αξιωματικό του Τμήματος Καταπολέμησης Εμπορίας Ανθρώπων, που απέδειξε παραστατικά ότι ο καθένας ατομικά δεν μπορεί να προσφέρει την απαιτούμενη βοήθεια στα παιδιά που την έχουν ανάγκη, αλλά ότι αυτό επιτυγχάνεται καλύτερα μέσω συντονισμένης συλλογικής δράσης.
Ο Δικηγόρος Παιδικής Προστασίας της ΑΡΣΙΣ Θωμάς Χαραλαμπίδης υπογράμμισε ότι υπάρχει ανάγκη για περισσότερες θέσεις στις δομές φιλοξενίας και ότι καταγράφονται ελλείψεις σε προσωπικό για την υποστήριξη των ασυνόδευτων παιδιών που έρχονται στην Ελλάδα σε μεγάλους αριθμούς και σε άθλια κατάσταση. «Υπάρχουν ανοιχτές υποθέσεις παιδιών από το 2021, συνεχίζουμε να τις υποστηρίζουμε όσο οι ωφελούμενοι παραμένουν ανήλικοι».
Στις εργασίες της ημερίδας συμπεριλήφθηκε και η μαρτυρία ενός νεαρού που ήρθε στην Ελλάδα όντας ασυνόδευτος ανήλικος. Στην αφήγησή του, που έγινε σε πολύ καλά ελληνικά συγκριτικά με τον λίγο χρόνο παραμονής του στη χώρα, μίλησε για το ταξίδι του προς την Ελλάδα:
«Είμαι από την Αλγερία και έφτασα στην Ελλάδα μετά από δύσκολο ταξίδι. Βρέθηκα στη Δράμα, όπου έσπασα το πόδι μου, εκεί με εντόπισαν οι Αρχές. Στη συνέχεια μια οργάνωση με έφερε στη Θεσσαλονίκη σε δομή, η οποία με έδιωξε όταν μια μέρα άργησα να επιστρέψω, γιατί έχασα το λεωφορείο. Έμεινα στο δρόμο για κάποιες μέρες, και σε βαγόνια του παλιού Σιδηροδρομικού Σταθμού. Από κάποιους ομοεθνείς μου έμαθα για το Streetwork της ΑΡΣΙΣ, το οποίο μού έδωσε φαγητό και ρούχα και με βοήθησε να μπω σε δομή επείγουσας φιλοξενίας στον Άγιο Αθανάσιο της Θεσσαλονίκης».
Η Συντονίστρια Πεδίου του Streetwork της ΑΡΣΙΣ για τον Εντοπισμό και την Υποστήριξη Ασυνόδευτων Ανηλίκων Ευαγγελία Κωνσταντίνου, παρουσίασε τη μεθοδολογία των παρεμβάσεων της κοινωνικής εργασίας στο δρόμο, διευκρινίζοντας αναφορικά με την αποτελεσματικότητά τους ότι: «Από το 2017 έχουν εντοπιστεί γύρω στα 5.000 παιδιά. Τα περισσότερα από αυτά έχουν έρθει σε εμάς μετά από παρότρυνση ομοεθνών τους». Αναφέρθηκε εκτενώς και στα ασυνόδευτα παιδιά που βίωσαν το καθεστώς και τις συνέπειες της «προστατευτικής φύλαξης» μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2020 που καταργήθηκε.
«Στα παιδιά που είχαν βιώσει την κράτηση στα αστυνομικά τμήματα είχε δημιουργηθεί η εντύπωση πως έχουν κάνει κάτι κακό. Με ρωτούσαν αν όταν φύγουν από εκεί θα είναι ελεύθερα. Υπήρξαν πολλά παιδιά που προσπάθησαν να βάλουν τέλος στη ζωή τους».
Η ΑΡΣΙΣ παρουσίασε επίσης τις δράσεις του Κέντρου Ενημέρωσης και της Κινητής Μονάδας που υλοποιεί στο πλαίσιο του ΕΜΕΑ, αναφερόμενη μεταξύ άλλων και στις διαδικασίες που έχει αναλάβει για την προστασία των ασυνόδευτων και χωρισμένων παιδιών από την Ουκρανία.
Η Γενική Διαχειρίστρια του Έργου της Ομάδας Παιδικής Προστασίας της ΑΡΣΙΣ που λειτουργεί υπό τη χρηματοδότηση του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης στο ΚΥΤ Φυλακίου Έβρου, Ελευθερία Τσίτου, μίλησε για την κατάσταση που επικρατεί στην Ορεστιάδα: «Ποικίλουν οι ηλικίες και οι εθνικότητες ανά τα χρόνια. Στον Έβρο αυτή την περίοδο υπάρχουν αρκετά παιδιά από την Τουρκία και λιγότερα πλέον από το Αφγανιστάν. Η διαμονή των παιδιών πλέον είναι πολύ σύντομης διάρκειας, ενώ παλιότερα μπορεί να έφτανε και τους έξι μήνες. Υπήρχε αβεβαιότητα στη χρηματοδότηση ανά περιόδους και ενώ οι ροές αυξομειώνονται. Μας δυσκολεύει πολύ και η έλλειψη διερμηνείας σε ορισμένες γλώσσες».
Τις ανάλογες δράσεις που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του ΕΜΕΑ από το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού στην Αθήνα, ειδικότερα μέσω της Κινητής Μονάδας και του
Info Desk, το οποίο εργάζεται επίσης στο ΚΥΤ Μαλακάσας υποστηρίζοντας ασυνόδευτα παιδιά θύματα πρόσφατων ναυαγίων, και επιπροσθέτως μέσου του προγράμματος “Protection for all minors” το οποίο παρακολουθεί τις υποθέσεις παιδιών που διαβιούν για μεγαλύτερα διαστήματα σε επισφαλείς συνθήκες, ανέπτυξε συστηματικά η Υπεύθυνη του Προγράμματος Μονάδας Παιδικής Προστασίας (CPU) του Δικτύου, Ηλέκτρα Αντωνάτου.
Στον χαρακτηριστικό τρόπο με τον οποίο η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες σε συνεργασία με άλλους φορείς και με τη βοήθεια ερευνητικών μελετών συνέλαβε και ανέδειξε την αναγκαιότητα ενός ολοκληρωμένου συστήματος προστασίας ασυνόδευτων ανηλίκων, ανέτρεξε η Υπεύθυνη Παιδικής Προστασίας της Ύπατης Αρμοστείας Δώρα Τσοβίλη. Περιέγραψε την επίπονη αλλά ελπιδοφόρα διαδρομή που διανύθηκε μέχρι την ίδρυση και εφαρμογή του ΕΜΕΑ, επιβεβαιώνοντας ταυτόχρονα την σημερινή βαρύτητα και αξία του έργου του.
Για τον κομβικό ρόλο του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης στον σχεδιασμό του ΕΜΕΑ και αναλυτικά για τις Δομές Επείγουσας Φιλοξενίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων που εγκαταστάθηκαν και λειτουργούνται από τον Οργανισμό, μίλησε η Φανή Γαλατσοπούλου, Senior Programme Coordinator, Field Office Coordinator, IOM Office Thessaloniki. Μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε στις προκλήσεις που συνεπάγεται η υποστήριξη των παιδιών μέσα στον πολύ περιορισμένο χρόνο παραμονής τους στις δομές, αλλά και στον τρόπο με τον οποίον επιτυγχάνονται η ασφαλής στέγαση και φροντίδα των παιδιών παράλληλα με την προετοιμασία της μετάβασής τους σε κατάλληλες δομές μακροχρόνιας φιλοξενίας.
Τέλος, η Ειδική Επιστήμονας στον Συνήγορο του Πολίτη Αθανασία Σταθοπούλου, μίλησε για τη λειτουργία του ΕΜΕΑ από την ιδιαίτερη οπτική του Συνηγόρου του Πολίτη. Οι διαπιστώσεις και προτάσεις που παρουσιάστηκαν από την ομιλήτρια βασίστηκαν σε επισκέψεις-αυτοψίες που πραγματοποιήθηκαν σε χώρους λειτουργίας των εμπλεκομένων στον ΕΜΕΑ φορέων από κλιμάκια του Συνηγόρου του Πολίτη στο πλαίσιο της γενικής αρμοδιότητας του τελευταίου για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων των μεταναστών και των αιτούντων άσυλο και της ειδικότερης αποστολής του για την προάσπιση και προαγωγή των Δικαιωμάτων του Παιδιού,
Χαιρετισμό στην ημερίδα απηύθυναν: η βουλευτής Επικρατείας της ΝΔ Μαρία Νεφέλη Χατζηιωαννίδου, ο Πρόξενος της Ουκρανίας στη Θεσσαλονίκη Yvhen Shkvyra, ο Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής, Αλληλεγγύης και Πρόνοιας του Δήμου Θεσσαλονίκης Μάκης Χατζηθεόκλητος καθώς επίσης και ο Διοικητής της Ελεγχόμενης Δομής Σιντικής Σερρών και Επικεφαλής του Γραφείου υποδοχής εκποπισθέντων Ουκρανών στον Προμαχώνα Βασίλης Νικηφόρου.
Η κ. Χατζηιωαννίδου, μεταξύ άλλων, είπε πως «Έχουμε κάνει βήματα σαν Ελλάδα και συνεχίζουμε να μαθαίνουμε. Η βοήθεια των πολιτών είναι πολύτιμη και οι ημερίδες σαν και αυτή είναι πάντα καλές και τις χρειαζόμαστε».
Ο Πρόξενος ευχαρίστησε την ΑΡΣΙΣ για την υποστήριξη των ασυνόδευτων και χωρισμένων παιδιών από την εμπόλεμη Ουκρανία, λέγοντας πως αν και ο αριθμός των ασυνόδευτων είναι περιορισμένος, τα παιδιά που εισέρχονται χωρισμένα από τις οικογένειές τους είναι πολλά και οι ουκρανικές αρχές προσπαθούν να τα εντοπίσουν.
Ο κ. Νικηφόρου αναφέρθηκε από την πλευρά του στην επιτυχημένη συνεργασία με την ομάδα ΒΙΑ της ΑΡΣΙΣ στον Προμαχώνα Σερρών και τις δράσεις της τελευταίας προς όφελος των εκτοπισθέντων ασυνόδευτων και χωρισμένων παιδιών της Ουκρανίας.
Ο Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής, Αλληλεγγύης και Πρόνοιας έκανε λόγο για την άριστη, πολυετή συνεργασία του Δήμου Θεσσαλονίκης με την ΑΡΣΙΣ και τις κοινές τους δράσεις σε σοβαρά πεδία κοινωνικής πολιτικής όπως η αστεγία και το προσφυγικό, ενώ ήδη σχεδιάζονται κοινές παρεμβάσεις σε ζητήματα παιδικής προστασίας: «Η ΑΡΣΙΣ εδώ και χρόνια προσφέρει πολλά στην τοπική κοινωνία της Θεσσαλονίκης, και όχι μόνο»
Δίνοντας έμφαση και πάλι στο γεγονός ότι τα ασυνόδευτα παιδιά εγκαταλείπουν τις χώρες τους εξαιτίας των πολέμων, των διεθνών ανακατατάξεων, της κοινωνικής ανισότητας και της φτώχειας, οι εργασίες της ημερίδας έκλεισαν με τήρηση ενός λεπτού σιγής σε ένδειξη συμπαράστασης στον δοκιμαζόμενο πληθυσμό της Λωρίδας της Γάζας και τα χιλιάδες παιδιά που βρίσκονται ανάμεσα στα άμαχα θύματα του πολέμου.
O ΕΜΕΑ συστήθηκε μετά από κοινή πρωτοβουλία της Ειδικής Γραμματείας Προστασίας Ασυνόδευτων Ανήλικων (Heracles Moskoff – sgvp), (νυν Γενική Γραμματεία Ευάλωτων Πολιτών και Θεσμικής Προστασίας) του Υπουργείου Μετανάστευσης & Ασύλου και της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR GREECE) , με χρηματοδότηση των EEA Grants (EEA and Norway Grants), EEA Grants Greece και την Κυβέρνηση της Ελβετίας Embassy of Switzerland in Greece / Πρεσβεία της Ελβετίας στην Ελλάδα, σε συνεργασία με τον IOM Greece και τις οργανώσεις Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού – Network for Children’s Rights, ARSIS – Association for the Social Support of Youth και ΜΕΤΑδραση – METAdrasi
#Streetwork#ARSIS#MobileUnit#InfoDesk#SSPUAM#NERM#eeaGrantsGR#eeaGrantsCommunity#IOM#UNHCR#OURstories#workingtogether#sgvp_moskoff#UAMs#UASC#unaccompaniedminors#childrensrights#ΑσυνόδευταΠαιδιά#Ημερίδα
